Türkiye ve Çevresinde Kurulan Uygarlıklarda Kültür ve Medeniyet

Devlet Yönetimi

• Sümerler, tarihteki ilk şehir devletlerini (siteleri) kurmuşlar­dır. Sümerlerde şehir devletlerini Ensi denen rahip krallar yönetmiştir.
• Sümerlerde özgür insanlardan oluşan Aksakallılar meclisi bulunmaktaydı.
• Mezopotamya’daki diğer milletler de Sümerleri örnek almışlardır.
• Urugakina, rahiplerin sömürü­süne karşı tarihin ilk ihtilalini gerçekleştirdi ve bunun son­rasında tarihin ilk yazılı kanunlarını yaptı. Bu kanun­larda özel mülkiyeti koruyucu hükümlere yer verdi.
• Ziggurat adı verilen tapınaklar yaparak, bunları okul, depo ve rasathane olarak kullanmışlardır.
• Fenikeliler, ticareti esas alıp orduyla ilgilenmedikleri için siyasi birlik sağlayamamışlardır.
• Mısır’da, şehir devletlerinin birleşmesiyle ilk merkezi devlet kurulmuştur. Bu devlet, dünya tarihindeki ilk merkezi devlettir.
• Mısır’da devletin başında Firavun adı verilen krallar bulu­nurdu.
• Firavunlar tanrı kraldı. Yetkileri sınırsızdı. Bu ne­denle devletin siyasi yapısı teoraktik monarşi idi.
• Ülke yönetiminde firavuna, vezir, asiller, rahip­ler, askerler ve kâtipler (sırların başı) yardımcı olmuştur.
• I. Babil Kralı Hammurabi, iktidarını dine değil, kurduğu orduya ve yaptığı ya­sa­lara dayandırmıştır. Böylece tarihin bilinen ilk monar­şik idaresini kurdu.
• Hammurabi, Mezopotamya’daki yasaları toplayarak konularına göre sistemli hale getirdi. İlk anayasayı hazırlattı.
• Yunanlılar, Polis denilen şehir devletleri halinde yaşamışlardır. Atina, Tebai, Korint, Sparta, Larissa gibi şehir devletleri vardır. Polislerin başında Tiran denilen krallar vardır.
• Başta Zeus olmak üzere Olympos dağında oturan tanrıları adına düzenledikleri yarışmalar olimpiyatların temelini oluşturmuştur.

Ordu

• Sümerlerde eli silah tutan herkes savaşa katılmak zorundaydı. Ordu, yaya ve arabalı birliklerden oluşurdu.
• Savaş arabalarını ilk kez Sümerler kullanmışlardır.
• Akadlar ve Asurlular sürekli orduya sahip ilk devletlerdir.

Din ve İnanış

• Sümerler, öldükten sonra yaşamın devamına inanmadıkla­rından mezarlara eşya koymamışlardır.
• Asurluların çok tanrılı bir dinî yaşayışları vardır. Asur kral­ları tanrı kral olduklarını topluma kabul ettirmişlerdir.
• Mısır’da yaşayanlar birden çok tanrıya inanmışlardır. En büyük tanrı güneş tanrısı idi. Ölümden sonra hayatın devamına inanmışlardır. Bu ina­nış şekli mumyacılıkta, eczacılıkta, tıpta, mimaride, re­simde ve heykelcilikte önemli gelişmeleri sağlamıştır.
• Firavun IV. Amenofis zamanında “Aton” adı veri­len bir din ortaya çıkmıştır. Tek tanrılı bir dine benzeyen bu ina­nış, isyanlar nedeniyle Mısır’da yaygınlaşmıştır.

Yazı Dil ve Edebiyat

• Tarihin ilk yazılı destanları olan Gılgamış ve Yaradılış destanlarını yazmışlar, damga ve silindir şeklindeki mühürleri ve çömlekçi çarkını icat etmişlerdir.
• Mısırlılar, hiyeroglif denilen yazının yanı sıra hiyeratik ve demotik denilen yazı türlerini geliştirildi.

Bilim ve Sanat

• Sümerlerin başlıca buluşları şunlardır; yazı, tekerlek, çemberin 360° oluşu, tarihteki ilk ay takvimleri, yıldızların burçlara ayrılması.
• Asurlular, kültürel çalışmalara önem vermişlerdir. Mezopo­tamya’nın Ninova şehrinde tarihin bilinen ilk kü­tüphane­sini kurdular.
• Mısırlılar, Aritmetik’te, Geometri’de ve Astroloji’de önemli ça­lışmalar gerçekleştirmişlerdir.

Ekonomik Hayat

• Güney Mezopotamya’ya yerleşen Sümerler su­lama kanalları ve barajlar yaparak yaşadıkları toprağı ta­rıma elverişli hale getirmişlerdir.
• Ekonomik yaşam tarıma dayanmıştır. İhtiyaç duydukları madenleri almak içinde dış ticaret yönelmiş­lerdir.
• Mısır’da ekonomi tarıma dayanmıştır. Vergiler tarım ürün­lerinden oluşmuştur. Köylüler ile köleler, asillerin, rahiplerin ve askerle­rin topraklarında çalışmışlardır. Şehirliler ise ticaret ve sanatla uğraşmışlardır.