12.Sınıflar Tefsir 1.Dönem 2.Yazılı Ortak Sınav Soruları
Peygamberimizin (s.a.v) 610 yılından itibaren başlayan peygamberlik makamıyla beraber Tebliğ ve Tebyin olmak üzere kendisine iki temel görev verilmiştir. Tebyin kur’anın anlaşılmayan ayet ve kelimelerin açıklanmasıdır. Bu bağlamda kuranın ilk müfessiri sayılır. Tebyin vazifesini bazen kendisine sorulan bir soru üzerine ya da anlaşılması zor olan bazı ayetleri kendisi açıklamıştır. Hz peygamberin açıkladığı bazı ayet ve kelimelere örnek olarak namazın emredilmesi üzerine onun nasıl kılınması gerektiğini “Namaz kıldığımı gördüğünüz gibi kılınız.” Demesi, haccın farz kılınması üzerine “Hac yaptığımı gördüğünüz gibi hac ediniz.” Demesi, orta namazlarınızı koruyunuz emrinden orta namazın ikindi namazı olduğunu ve yine siyah iplik beyaz iplikten ayrılınca yeme içmekten kesilin ayetinde siyah ve beyaz iplikten maksadın gece ile gündüz olduğunu açıklaması gibi bir sürü örnek verilebilir.
Hz peygamber 23 yıllık gibi kısa bir zamanda ömrünün yetmemesi, anlaşılmayan ayet ve kelimelerin kendisine sorulmaması, sahabilerin çok soru sormaktan haya etmeleri, Hz peygamberin onları çok soru sormaktan men etmeleri, kur’anın ayet ve sürelerinin derli toplu olmamasından kaynaklı üzerinde fazla düşünememeleri gibi çeşitli sebeplerden kur’anın tamamını tefsir edememiştir.
Hz peygamberden sonra sırasıyla sahabiler, tabiler, etbau tabiler ve günümüze kadar yeterli bilgi ve donanıma sahip müfessirler tarafından kuran tefsir edilmiştir. Sahabeden özellikle Hz Ali, Abdullah bin Abbas, Abdullah bin Mesut ve Ubeyy bin Ka’b tefsir alanında yetkin kişiler olmuşlardır. Sahabe döneminde tefsir çalışmalarında kuranın baştan sona tefsiri yapılmamıştır. Ayetlerin genel anlamı verilmekle yetinilmiştir. Tefsirde teferruata girmeden henüz Arap grameri özellikleri kullanılıp tefsir yapılmamıştır. Ahkam ayetlerinden fıkhi hükümler çıkarma uygulamasına azda olsa geçilmiştir. Yapılan tefsirler yazılı şekilde değil de daha çok sözlü olarak yapılmıştır. Bu dönemde tedvin faaliyetine geçilmemiştir.
Sahabenin son dönemleri ile Tabin döneminin başlarında Mekke, Medine ve Kufe şehirlerinde tefsir ekolleri (okulları) ortaya çıkmıştır. Medine de Ubeyy bin ka’b ve onun tabiin öğrencilerinden Zeyd bin Eslem ve muhammed bin Ka’b el- Kurazi, Mekke de Abdullah bin Abbas ve onun tabiin öğrencilerinden Said bin Cübeyr, Mücahit ve ikrime Küfe de Abdullah bin Mesud ve onun tabiin öğrencilerinden İbrahim en Nehai, muhammed bin Şirin ve hasan Basri gibi şahsiyetler olmuşlardır. Tabiin dönemi tefsirin genel özellikleri tefsir edilen ayet ve sürelerin sayısının artmasına karşın Kur’anı kerim baştan sona tefsir edilememiştir. Ahkam ayetlerinden fıkhi hükümler çıkarılması sistemleştirilmeye başlanmıştır. Bu dönemde İsrailiyat bilgiler tefsire girmeye başlanmıştır. Yapılan tefsirler yazılı bir şekilde yapılmış ve tefsirde tedvin dönemi başlanmıştır. Dönemin sonlarına doğru ilk tedvin edilen Mukatil bin Süleyman’ın Tefsiru-l kebir eseridir. Tefsir faliyetlerinde arap olmayan (mevali) âlimlerin etkisi artmaya başlanmıştır. Bu dönemde Arap dili gramerinden yararlanıp daha derinlemesine tefsir yapılmaya başlanmıştır.
Bu dönemden sonraki müfessirler tefsir faaliyetlerini rivayet ve dirayet olmak üzere iki yönteme göre yapmışlardır. Ayetlerle ilgili daha önce söylenenleri naklederek kendi görüşlerini belirtmekten kaçınarak yapılan tefsirlere rivayet tefsirleri denir. Rivayet tefsirlerine Taberi’nin camiul beyan an tevili ayil kur’an, ibni kesir’in tefsiru-l kur’ani-l azim ile celaleddin es-Suyuti’nin ed-Durru-l mensur isimli eserleri örnekleri verilebilir.
Ayetlerle ilgili rivayetler yanında dil, bilim ve diğer bilimlerden faydalanıp kendi görüşlerini aktararak yapılan tefsirlere dirayet tefsirleri denir. Dirayet tefsirlerine muhammed Esed’in Kur’an mesajı, Fahrettin er-Razi’nin mefatihul ğayb ile el-Keşşaf’ın eş-Şafi isimli eserleri örnek olarak verilebilir.
a) Hz peygamberin kur’anı kerimi baştan sona tefsir edememesinin sebeplerini yazınız?
b) Tefsir yöntemlerini tanımlarıyla beraber yazıp her birisine üç örnek veriniz?
c) Hz peygamberin peygamber olarak görevlerini yazınız?
d) Tabiin dönemi tefsirinin özelliklerini yazınız?