TBMM’nin Açılış Amaçları

Ankara’da Büyük Millet Meclisi’nin Açılması

Büyük Millet Meclisi Hükümeti’nin Kurulması

TBMM’nin Açılış Amaçları:

• .Milli iradeyi egemen kılmak
• Ulusal güçleri bir arada tutmak
• Bağımsızlığı sağlamak
• Bağımsızlı ve egemenliği sağlayacak otorite ve gücü oluşturmak

TBMM’ye öncelikle, işgal dolayısıyla İstan­bul’dan kaçıp gelen mebuslar kabul edilerek; meclis Meclis-i Meb’usan’ın devamı gibi gösterilmiştir.

Mustafa Kemal’in Meclisin Çalışma Şartlarını Belirlemek İçin Meclise Sunduğu Öneri

• TBMM’nin fevkinde hiç bir güç yoktur.

Açıklama:

• TBMM bütün güçlerin üzerinde kabul edilmiştir.
• İstanbul’daki otorite meclis otoritesinin altında kabul edilmiş­tir.
• Hükümet kurmak gereklidir.

Açıklama

• Bu madde meclisin kuruculuk yönünü gösterir
• Geçici olduğu bildirilerek bir hükümet başkanı tanımak; ya da padişah vekili çıkarmak doğru değildir.

Açıklama:

• Bu madde açılan meclisin daimi olduğunu vurgu­lamaktadır.
• Mecliste yoğunlaşan ulusal iradenin yurdun alın yazısına doğrudan doğruya el koymasını kabul et-mek temel ilkedir.
• Yasama ve yürütme TBMM’ye aittir.

Açıklama:

• 18 Eylül 1920’de kurulan İstiklal Mahkemeleri­nin üyeleri de milletvekillerinden oluştuğundan dolayı yargı da meclisin eline geçmiştir.
• Yasam, yürütme ve yargının mecliste toplanma­sına güçler birliği ilkesi denilir.
• Güçler birliği ilkesi olağan üstü durumdan dolayı kabul edil­miştir. Hızlı karar alınıp; alınan kararların hızlı uygulanması amaçlanmıştır.
• Güçler birliği ilkesi demokrasiye uygun değildir. Demokrasiye uygun olan kuvvetler ayrılığı ilkesi 1961 Anayasası ile kabul edilmiştir.
• Meclisten seçilecek bir kurul meclis adına hükümet işlerine bakar. Oluşturulan bu İcra Vekilleri Heyetinin başkanı meclisin de başkanıdır.

Açıklama:

• Kurulan bu sisteme meclis hükümeti sistemi deni­lir. Bu sis­temde bakanlar meclisten tek tek seçilir.
• Meclis hükümeti sisteminde hükümet üyeleri meclisten tek tek seçildiğinden dolayı hükümetin kurulması gecikir; dolayısıyla da yürütme olumsuz etkilenirdi.
• Meclis hükümeti sistemi cumhuriyet ilan edilene kadar devam etmiştir.
• Saltanat devam ettiğinden dolayı devlet başkan­lığı kurumu oluşturulamamıştır. Meclis başkanlığı ile hükümet başkanlığı aynı kişide toplanmıştır.
• Padişah ve halife baskı ve zordan kurtulduğu zaman, meclisin düzenleyeceği yasal ilkeler doğrultu­sunda yerini alır.

Açıklama:

• Birliğe ihtiyaç duyulan bu dönemde padişahlık ve halifelik kurumunun açıkça karşısına geçilmemiştir.
• Bu madde ileride saltanat ve halifeliğin kaldırıla­bileceğini göstermektedir. Çünkü padişah ve halife­nin durumunu meclisin belirleyeceği dile getiril­miştir.

Not: Bu önerge Teşkilat-ı Esasiye Kanunu kabul edilene kadar meclisin çalışma şartlarını belirlemiştir.