İnkılaplar büyük ölçüde gerçekleşmişti ve mecliste bir muhalefet partisi olmadığı için çeşitli sıkıntılar baş göstermişti.1929’da bütün dünyayı etkileyen ekonomik bunalım Türkiye’yi de etkilemişti.Halkın şikayetleri de giderek artmıştı.Mustafa Kemal bir an önce demokrasinin tam anlamıyla gerçekleşmesi ve değişik düşüncelerden faydalanılmasını istiyordu.Bunun için o zamanlar Paris’te elçi olan yakın arkadaşı Fethi Okyar’a ,tarafsız kalacağına dair söz vererek parti kurmasını istedi;o da Serbest Cumhuriyet Fırkasını kurdu.(12 Ağustos 1930)
Parti ekonomiye devletin müdahale etmesine karşı çıkıyor ve serbest olmasını istiyordu(Liberalizm).Ayrıca seçimlerin tek dereceli olmasını ve kadınlara da seçme hakkı verilmesini savunuyordu.
Ancak bütün iyi niyetlere rağmen bir müddet sonra bütün rejim aleyhtarlarının toplandığı bir parti olması üzerine Fethi Okyar’ın isteğiyle 18 Aralık 1930’da parti kendi kendini feshetmiştir.
Menemen Olayı (23 Aralık 1930)
Serbest Cumhuriyet Fırkasının kapatılmasından memnun olmayanlar Derviş Mehmet Vahdeti adlı bir tekke dervişinin etrafında toplanarak Menemen’de isyan çıkardılar.Olaya müdahale ile görevlendirilen yedek Asteğmen öğretmen Kubilay isyancılarca öldürüldü.ordunun yardıma gelmesiyle isyan bastırıldı ve yargılanarak cezalandırıldılar.
NOT:Hem Şeyh Sait isyanı hem de Menemen olayı,Türkiye’de henüz demokrasinin yerleşmediğini göstermiştir.Mustafa Kemal bundan sonra çok partili döneme geçiş için deneme yapmamıştır.Bunda İtalya ve Almanya’nın saldırgan politikalar izlemesi de etkili olmuştur.Cumhuriyet Halk Partisinin yalnızlığı,1946’da kurulan Demokrat Parti’ye kadar devam etmiştir.
