ÖZNE
Yüklemde bildirilen işi, oluşu, hareketi, durumu, kılışı yerine getiren; hakkında bilgi ve haber verilen öğedir.Özneyi bulmak için yükleme kim ve ne sorusu sorulur.Cümlenin ikinci temel ögesidir.Yükleme bağlı olarak bulunur.Özne hal eki almaz.Her cümlede özne bulunmayabilir. Özne olan kelime(ler) cümlede hiçbir hâl eki almadan kullanılırlar. Herhangi bir hâl eki alırlarsa özne değil, nesne, dolaylı tümleç, zarf tümleci olurlar. Ama çoğul ekini ve iyelik eklerini alabilir.Özne; yüklemi isim olan cümlelerde pasif (edilgen); fiil olan cümlelerde aktif (olan veya yapan)tir.Bir cümlede birden fazla özne bulunabilir.Bazı cümlelerde özneden hemen sonra öznenin açıklayıcısı gelir.Sözde ya da gerçek öznesi olmayan cümlelerin yüklemleri, edilgen ve geçişsiz fiillerdendir.
*Çocuklar bahçede oyun oynuyorlar.
* Göçmen kuşlar yine yolculuğa başladı.
*Kitaplar raflara rastgele dizilmişti.
*Mavi bir araba hızla yanımızdan geçti.
*İyiler herkes tarafından sevilir.
ÖZNE TÜRLERİ
1-Gerçek Özne: Yüklemde bildirilen işi bizzat yapan ve cümlede kelime olarak yer alan öznedir.
Gizli özneler de bir gerçek öznedir.
*Bu gece,hava çok soğuktu.
*Araba bir dakika yerinde durakladı.
*(Ben)Onunla iki yıl önce tanıştım.
2-Sözde Özne: Cümlede işi yapan varlık belli olmadığından işten etkilenen varlık özne olarak kabul edilebilir.(Edilgen çatılı fiillerde olur.) Sözde özne gerçekte nesnedir.Ancak gerçek özne ortada olmadığı için nesne özne sayılır.
*Dedem savaşta şehit edilmiş.
*Çöpler,yan sokağa döküldü.
*Tahtadaki yazılar silindi.
3-Örtülü Özne: Edilgen eylemin yüklem olduğu cümlelerde gerçek özne verilmişse buna örtülü özne denir.
*Bu karar hükümet tarafından yürürlüğe kondu.
*Dün okulda öğrenciler tarafından bir konferans düzenlendi.