Montrö Sözleşmesi (20 Temmuz 1936)
· Türkiye Lozan’da Boğazlar ile ilgili hükümleri, güvenlik konusunda Milletler Cemiyeti’nin etkili olacağı ve Avrupa’da silahsızlanmanın gerçekleşeceği ümidi ile kabul etmiştir.
· 1933 yılından itibaren Almanya ve İtalya’nın hızlı bir şekilde silahlanması ve MC’ni bu duruma bir çare bulamaması Türkiye’yi Boğazların güvenliği konusunda endişelendirdi.
· Lozan Antlaşması’nın Türkiye’yi Boğazlar konusunda kısıtlayan hükümlerinin kaldırılması için Türkiye, 10 Nisan 1936’da Lozan’ı imzalayan devletlere birer nota gönderdi.
· Antlaşmaların hiçe sayıldığı ve devletlerin dost arayışı içinde olduğu bir dönemde Türkiye’nin istekleri olumlu karşılandı ve Boğazlar’ın statüsü İsviçre’nin Montrö kentinde tekrar görüşüldü.
Montrö Sözleşmesi’nin İçeriği:
1.Boğazlar komisyonu kaldırılarak görevleri Türk devletine devredildi.
2.Boğazlara Türkiye’nin asker sokması kabul edildi.
3.Ticaret gemilerinin Boğazlar’dan serbest geçişi kabul edildi.
4.Savaş gemilerinin Boğazlar’dan geçişine sınırlama getirildi.
5.Savaş zamanında Türkiye’ye Boğazlar’ı kapatma hakkı tanındı.
Önemi:
1.Misak-ı Milli yönünde önemli bir adım atıldı.
2.Türkiye’nin uluslararası güç dengesinde önemi arttı.
3.SSCB, kendisini Karadeniz’de güvende hissetti.
4.Türkiye’nin Doğu Akdeniz’deki durumu güçlendi.
Açıklamalar:
1.İtalya sözleşmeyi daha sonra imzaladı. (İtalya Habeşistan’a saldırdığı zaman Milletler Cemiyeti’nde olan Türkiye de İtalya’nın bu davranışını kınamak zorunda kalmıştı.)
2.İngiltere Türkiye’nin Doğu Akdeniz’de güçlü olmasını istiyordu.
3.SSCB, Lozan’ın oluşturduğu Boğazlar rejimini beğenmiyordu.
4.Japonya, İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra görüşmeden çekildi.