Lozan Barış Antlaşması(24 Temmuz 1924)

Mudanya Mütarekesinden sonra sıra kalıcı bir barış antlaşmasına gelmişti.İtilaf Devletleri Lozan’da yapılacak barış görüşmelerine TBMM’nin yanı sıra Osmanlı Hükümetini de davet ettiler.
NOT:Buradaki amaçları Londra Konferansında olduğu gibi ikilik çıkarmak ve bundan yaralanmak ve Osmanlı Hükümetini hala tanıdıklarını göstermekti.
İstanbul Hükümetinin başındaki Tevfik Paşa işbirliği teklif ettiyse de M.Kemal onlar katılırsa TBMM katılmaz diyerek kesin tavrını ortaya koydu.
***Türkiye’nin Lozan konferansındaki hedefi ,Misak ı Milli’yi ve tam bağımsızlığı gerçekleştirmekti.
Mustafa kemal,İstanbul Hükümeti oldukça İtilaf Devletlerinin bir koz olarak kullanacaklarının bildiğinden 1 Kasım 1922’de Saltanatı kaldırma kararı almıştır.
Saltanatın kaldırılmasından sonra Türk tarafı konferansın İzmir’de veya başka bir Türk şehrinde yapılmasını teklif ettiyse de kabul edilmedi.Çünkü böyle yapılırsa;Yunanlılar gücenebilir,İtilaf Devletleri saygınlıklarını yitirebilir,Türk tarafı başkanlık edebilirdi.
Türk tarafını bu konferansta Dış işleri bakanlığına getirilen İsmet Paşa başkanlığında bir heyet temsil etmiştir.
Konferansa Katılan Devletler
İngiltere,Fransa,İtalya,Japonya,Yunanistan,Romanya,Yugoslavya,Türkiye.
Ayrıca gözlemci olarak ABD;hem boğazlar hem de Trakya ile ilgili konularda Bulgaristan; Boğazlarla İlgili Konularda Sovyet Rusya; diğer belirli konularda Belçika ve Portekiz.
Konferansta Görüşülecek Konular
1 *Osmanlı Devletinden kalan ve tarihten kalan en az üç asırlık konular(Kapitülasyonlar,dış borçlar,yabancı okullar ,Patrikhanenin durumu,Ermeni meselesi,azınlıkların durumu)
2 *Türkiye ile Yunanistan arasındaki sorunlar(Türk-Yunan sınırının tespiti,Ege adalarının durumu,Türk ve Rumların yer değiştirmesi,Yunanlıların verdikleri zararların karşılanması)
3 *Türkiye-Irak,Türkiye-İran ,Türkiye-Suriye sınırının tespiti
***TBMM Hükümeti,Türk heyetine verdiği talimatta;Misak ı Milli,Doğu Anadolu’da bir Ermeni Devleti kurulamayacağı ve kapitülasyonların kesin kaldırılması konusunda taviz verilemeyeceğini belirtmişti.
20 Kasım 1922 de başlayan konferansta İtilaf devletlerinin ortak görüşü kapitülasyonların devam ettirilmesi idi .Osmanlı dış borçları,Türk-Yunan sınırı,Musul’un durumu ve Boğazlar konusunda anlaşma sağlanamadı(Sovyet Rusya Boğazların Türkiye’de kalmasını istedi çünkü İngiltere’nin oraya yerleşmesinden endişe ediyordu.1936 da ise İngiltere Boğazların Türkiye’ye bırakılmasını Rusya ise Boğazlar komisyonuna bırakılmasını isteyecektir) Görüşmeler kesildi ve heyet Ankara’ya dönerek Boğazlar ve Musul yönünde hareket etmek üzere savaş hazırlığı yapmaya başladı.
Özellikle İngiltere(Temsilcisi Lord Curzon) Türk tarafının maddi durumunun çok kötü olmasından dolayı bir savaşı daha göze alamayacağını düşünüyor,muhalefetin ve halkın sesinin yükselmeye başladığı için bir iç ayaklanmanın çıkabileceğini ümit ediyor ve şartları zorla kabul ettirmeye çalışıyordu.
Bu arada muhalefetin (Rauf Orbay’ın arkasında kenetlenmişlerdi) güçlenmesi ve birinci meclisin oldukça yıpranması üzerine 1 Nisan 1923’te seçimler yenilendi ve ikinci meclis dönemi başladı.Muhalefetin çoğu meclise giremedi.
Ancak İngiliz kamuoyunun savaş yanlısı olmaması görüşmelerin yeniden başlamasına sebep oldu.4 Şubat 1923’te başlayan görüşmeler 24 Temmuz 1923’te anlaşmayla sona erdi.23 ağustos 1923’te TBMM tarafından kabul edilerek yürürlüğe girdi.