İslamiyet etkisinde gelişen Türk edebiyatının ilk örnekleri şunlardır:
a)Kutadgu Bilig(Mutluluk Veren Bilgi)
XI.yy da yazılmıştır.Allegorik (sembolik)bir eserdir. Eserde dört tane şahıs vardır.
Küntogdı:Hükümdar,kanunu temsil eder
Aytoldı: Vezirdir,siyasi iktidarı temsil eder
Ögdilmiş:Aklı
Odgurmuş:Akıbet ve kanaatı temsil eder.
Mesnevi şeklinde yazılmıştır.Didaktik bir eserdir.
Ölçüsü şehname nin ölçüsü olan fa’ulün fa’ulün fa’ul dür. Aruz ölçüsüyle yazılmış dili Hakaniye Lehçesidir.
6645 beyit ve 173 dörtlükten oluşur.
Yazarı Yusuf Has Haci0p ‘tir
Sunulan şahıs Karahanlı hükümdarı Tabgaç Buğra Han dır.
Dünya ve ahiret için yol gösterici bir kitaptır.
Viyana,Fergana ve Kahire’de nüshaları vardır.
b)Divan-ı Lügat-it Türk(Türk Dili Sözlüğü)
Kaşgarlı Mahmut tarafından 1072-1074 yılları arasında yazılmıştır. Sunulan şahıs Abbasi Halifesi El-Muktedi Billah’dır. Araplara Türkçe öğretmek amacıyla yazılmış Türkçe –Arapça sözlüktür.Kelimelerin kullanımını vermek amacıyla o dönemin edebi ürünlerinden örnekler verilmiştir.Eserde 7500 kelime bulunmaktadır.Bu kelimelerin Arapça karşılıkları verilmekle kalınmamış ayrıca cümle içinde kullanılışları verilmiştir.. İlk Türk cihan haritası bu eserde verilmiştir.Bu eser Hakaniye Lehçesiyle yazılmıştır.
c)Atabet-ül Hakayık(Hakikatlerin Eşiği)
Yazarı Edip Ahmet Yükneki’dir.Sunulan Şahıs Dad Şipahsalar Bey’ dir.Didaktik bir eserdir.İslami ahlakı öğretmek amacıyla yazılmıştır.Aruz vezniyle mesnevi tarzında yazılmıştır.Edip Ahmet Yükneki anadan doğma ağmadır.Büyük bir edip ve erdemli bir kişidir.Eser 484 beyitten oluşur.
d)Divan-ı Hikmet
Şair Ahmet Yesevi tarafından yazılıştır.Ahmet Yesevi ilk mutasavvıf şairdir.Yesevi’nin şiirlerine HİKMET denir.Hem aruz hem de hece ölçüsüyle yazılmıştır. 7’li ve 12’li hece ölçüsü kullanılmıştır. Eserde İslam dininin getirdiği hikmet ve erdemlerden bahsedilmiştir.Dini tasavvufi Türk edebiyatının ilk şairidir.Eserin dili halkın anlayabileceği nitelikltedir.
e)Dede Korkut Hikayeleri
Kitabın asıl adı Kitabı Dede Korkut Ala Lisanı Taifei Oğuzhan’dır.
Destandan halk hikayeciliğine geçiş ürünüdür.15.yy sonu ile 16.yy başlarında yazılmış kim tarafından yazıldığı belli değildir.Eser 12 hikayeden oluşur.Anlatımda nazım ve nesir karışıktır.Destan ve masal özellikleri görülür.İslamiyet öncesi devrin hayat tarzını anlattığı halde içerisinde islami özelliklerde görülür.Eserin arı ve duru bir Türkçesi vardır. Eserde oğuzların diğer boylatla yaptığı savaşlardan bahsedilir.Eserde adı geçen dede korkut bilge bir kişidir.
İslamiyet etkisindeki Türk edebiyatı
Halk Edebiyatı Divan Edebiyatı
1-Anonim Halk Edebiyatı (Klasik edebiyat)
2-Aşık Edebiyatı
3-Tekke Edebiyatı