• 1789’da ortaya çıkan Fransız ihtilali sonunda yayın¬lanan İnsan ve Yurttaş Hakları Beyannamesi, insan hakları kavramının uluslararası bir nitelik kazanma¬sını sağlamıştı. İnsan haklarının evrensel ilkeler ola¬rak kabul edilmesi ve korunması yönünde çalışma¬lar, II. Dünya Savaşı’ndan sonra Birleşmiş Milletler Örgütü’nün kurulmasıyla hızlanmıştır.
İnsan Haklarını Koruyan Uluslararası Sözleşmeler
İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi
• 1945’te dünya barışını korumak için kurulan Birleş¬miş Milletler Örgütü yalnızca üye devletlerde de¬ğil, tüm dünyada insan haklarının korunması için çalışmalar başlattı. Bunun sonunda 1948’de insan Hakları Evrensel Bildirgesi kabul edildi.
• Ülkemizde insan hakları konusunda önemli ilerle¬meler sağlanmıştır. Birleşmiş Milletler Genel kurulu tarafından kabul edilen ilkeler ülkemiz tarafından da kabul edilmiştir, insan haklarının korunması için anayasa ve yasalarda gerekli düzenlemeler yapıla¬rak hukuki bir nitelik kazandırılmıştır.
Kişisel ve Siyasal Haklara İlişkin Uluslararası Sözleşme (1966)
• Devletler bu sözleşmeyle, insan haklarına saygı gösterip göstermediklerini denetleyen bir mekaniz¬ma kurulmasını kabul etmişlerdir. Bu doğrultuda İn¬san Hakları Komisyonu kurulmuştur. Türkiye, 1976’da yürürlüğe giren bu sözleşmeyi 2000 yı¬lında imzalamıştır.
Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi
• Avrupa Konseyi’ne üye ülkeler tarafından Roma’da 1950 yılında imzalanmış, 1953 yılında yürürlüğe gir¬miştir. Bu sözleşmeyle insan Hakları Bildirgesi’nde yer alan temel hak ve özgürlükler yargı güvencesi¬ne alınmıştır. Böylece demokrasinin temel öğeleri olan siyasal özgürlükler ve hukukun üstünlüğü uluslararası koruma altına alınmıştır.
• Avrupa insan Hakları Sözleşmesi’nin en önemli özelliği insan haklarını korumak için Avrupa İnsan Hakları Komisyonu ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin kurulmasıdır. Bu sözleşmeyi imza¬layan devletlerin yurttaşları uğradıkları haksızlıklar nedeniyle kendi devletleri veya diğer devletler aley¬hine dava açma hakkına sahiptirler.
• Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’ni 1954 yılında imzalayan Türkiye, 1987’de bireysel başvuru hakkı¬nı tanımış, 1990’da Avrupa insan Hakları Mahke¬mesi’nin zorunlu yargı yetkisini tanımıştır.
İşkencenin ve İnsani Olmayan ya da Küçültücü Ceza ve Muamelenin Önlenmesine Dair Avrupa Sözleşmesi
• 1987 yılında yürürlüğe giren sözleşme Türkiye tara¬fından 1988’de onaylanmıştır. Bu sözleşmeyle dev¬letler kendi topraklarında ırk ayrımı yapılmasını ön¬lemekle yükümlüdürler.
Kadınlara Karşı Her Türlü Ayrımcılığın Önlenmesi Uluslararası Sözleşmesi
1981 yılında yürürlüğe giren sözleşme Türkiye tara¬fından 1985’te onaylanmıştır. Sözleşmede kadın ve erkek eşitliğinin sağlanması konusunda alınması gereken önlemler vurgulanmıştır.
Çocuk Hakları Sözleşmesi
• Sözleşmeyi imzalayan devletler, herhangi bir ayrım yapmadan bütün çocukları her türlü fiziksel ve zi¬hinsel zarar ve ihmalden korumayı kabul etmişler¬dir. 1990’da yürürlüğe giren sözleşmeyi Türkiye 1994 yılında onaylamıştır.
Helsinki Sonuç Belgesi
• 1975 yılında yürürlüğe giren belge, insan hakları kavramının dünya görüşü ne olursa olsun bütün devletler arasında ortak bir değer olarak benimsen¬mesi amacını taşımaktadır.
• idi.