Harita Bilgisi ve Harita Çeşitleri


HARİTA BİLGİSİ

Dünyanın tamamının ya da belli bir kısmının kuşbakışı olarak ve belirlenmiş bir ölçek oranında küçültülerek bir düzleme aktarılmış haline harita denir.

Harita çizilirken şu hususlara dikkat edilmelidir:

  • Haritayı hangi amaç doğrultusunda kullanacağımızı belirlemeliyiz.
  • Bu amaç doğrultusunda bize uygun olan ölçeği seçmeliyiz.
  • Haritaya uygun bir isim koymalıyız.
  • Yönleri düzgün biçimde kullanabilmek için, daima kuzeyi gösterir bir yön oku kullanmalıyız.
  • Lejand bölümü olmalıdır.

Lejand: Haritalarda kullanılan sembol ve işaretlerin ne anlama geldiğini gösteren tablodur.

Plan: Plan en ayrıntılı haritalardır. Küçük alanlara ilişkin detaylı bilgi verir. Okullar, alışve­riş merkezleri, parklar plan ile gösterilirler.

Kroki: Bir yerin kuşbakışı görünüşünün belli bir ölçeğe uymadan kabataslak çizimine denir. Ölçeksiz olduklarından harita değildir. Çoğu zaman bir yerin adresini tarif etmek için kullanılır.

Uyarı: Planlarda ve haritalarda belli bir ölçeğe göre küçültme yapılırken kroki­lerde ölçek yoktur.

HARİTA ÇEŞİTLERİ

I. KULLANIM AMAÇLARINA GÖRE HARİTALAR

Haritalar kullanım amaçlarına göre iki bölüme ayrılırlar.

A)  Genel Haritalar

Toplumun her kesimi tarafından kullanılan haritalardır. Topografya haritaları, atlas haritaları, duvar haritaları, ansiklopedik haritalar, şehir haritaları ve turist haritaları bu gruba girer.

1- Fiziki Haritalar:

Yer şekillerini (dağ, ova, plato, vadi vb.) gösteren haritalardır.

2-  Siyasi ve İdari Haritalar:

Kıtaların, ülkelerin sınırlarını gösteren haritalar siyasi haritalardır. Ülke içindeki il, ilçe, kasa­ba ve köy gibi idari birimler arasındaki sınırları gösteren haritalara da idari haritalar denir.

3-  Beşeri ve Ekonomik Haritalar:

Nüfus miktarını, dağılışını, yoğunluklarını, göçleri, insanların milliyetlerini, dinlerini, dil­lerini, kültürlerine ait özelliklerin dağılışını gösteren haritalara beşeri haritalar denir. İnsanların ekonomik faaliyetlerini ve bu ekonomik faaliyetlerin gerçekleşmesi için gerek­li olan mal ve hizmetlerin dağılışını gösteren haritalara ekonomik haritalar denir.

B)  Özel Haritalar

Bu tür haritalar herhangi bir konuyu detaylarıyla gösteren, dolayısıyla uzmanlaşma isteyen haritalardır. Belirli bir alanda uzmanlaşmış kişi ya da kuruluşların özel amaçları için hazırlanmış jeoloji, meteoroloji, toprak, bitki örtüsü gibi haritaları kapsar.


II. ÖLÇEKLERİNE GÖRE HARİTALAR

A) Büyük ölçekli Haritalar

Büyük ölçekli haritalarda, yeryüzü şekilleri daha az küçültülerek düzleme aktarıldıkların­dan daha fazla ayrıntı gösterirler.

1- Plan: Ölçekleri 1/20.000’e kadar olan haritalardır. Planların ayrıntı gösterme gücü daha fazladır.

2- Topografya haritaları:

Ölçekleri 1/20.000 ile 1/200.000 arasında olan haritalardır.

B)  Orta Ölçekli Haritalar

1/200.000 ile 1/500.000 arasında değişen haritalardır. Duvar haritaları orta ölçekli haritalardır.

C)  Küçük Ölçekli Haritalar:

Ölçekleri 1/500.000’den daha küçük olan haritalardır. Atlaslar küçük ölçekli haritalardır.


Büyük ve Küçük ölçekli haritalar arasındaki fark

Büyük Ölçekli Haritalar

Küçük Ölçekli Haritalar

Paydası küçüktür.

Paydası büyüktür.

Küçültme oranı azdır.

Küçültme oranı fazladır.

Ayrıntısı fazladır.

Ayrıntısı azdır.

Hata oranı azdır.

Hata oranı fazladır.

Daha küçük alanları gösterir.

Daha geniş alanları gösterir.

Aynı alan çizildiğinde harita alanı daha büyük olur.

Aynı alan çizildiğinde harita alanı daha küçük olur.


ÖLÇEK: Haritadaki küçültme oranına ölçek denir. Ölçek, harita uzunluğu ile gerçek uzunluğun birbi­rine oranıdır. Bir haritanın ölçeği iki şekilde göste­rilir.

Kesir Ölçek: Haritalarda uygulanan küçültme oranı ke­sirle ifade edilir. Kesir ölçekte pay daima 1 ile gösterilir. 1/100 000, 1/2 000 000 gibi paydadaki sayı, çizimin ne kadar küçültüldüğünü ifade eder.

Kesir ölçeklerde, ölçek ile ölçek paydası arasında ters orantı vardır. Ölçeğin paydası bü­yüdükçe ölçek küçülür, ölçek paydası küçüldükçe ölçek büyür.

Çizgi Ölçek: Küçültme oranının çizgi şeklinde gösteril­diği ölçeklerdir. Eşit aralıklara bölünmüş olan çiz­gi üzerinde, aralıkların gerçekte ne kadar uzaklı­ğa eşit olduğu belirtilir.


20

0

20

40

60

80 km

















1cm






Yukarıda verilen ölçekte, haritadaki 1 cm’lik uzunluk, arazide 2 000 000 cm’yi yani 20 km’yi göstermektedir.

Haritalarda genellikle çizgi ve kesir ölçek birlikte kullanılır. Çizgi ölçek, kesir ölçeğe göre daha kullanışlıdır. Bunun nedeni harita, fotoğraf veya fotokopi ile küçültülüp büyütülse de çizgi öl­çeğin gösterdiği uzunlukların değişmemesidir. Çünkü bu işlem sırasında çizgi ölçek de aynı oranda küçültülmüş veya büyütülmüş olur.

“Harita Bilgisi ve Harita Çeşitleri” üzerine 4 yorum

Yorum yapın

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.