Ek olan -de ile bağlaç olan de’nin yazımı

Bağlaç olan de ve ek olan de

Bağlaç Olan da / de’nin Yazılışı

Bağlaç olan da / de ayrı yazılır ve kendisinden önceki kelimenin son ünlüsüne bağlı olarak büyük ünlü uyumuna uyar: Kızı da geldi gelini de. Durumu oğluna da bildirdi. Sen de mi kardeşim? Güç de olsa. Konuşur da konuşur.

UYARI: Ayrı yazılan da / de hiçbir zaman ta / te biçiminde yazılmaz: Gidip de gelmemek var, gelip de görmemek var (Gidip te gelmemek var, gelip te görmemek var değil)

UYARI: Ya sözüyle birlikte kullanılan da ayrı yazılır: ya da

UYARI: Da / de bağlacını kendisinden önceki kelimeden kesme ile ayırmak yanlıştır: Ayşe de geldi (Ayşe’de geldi değil). Kitabın kapağına da dikkat et (Kitabın kapağına’da dikkat et değil).

Bulunma eki -de’nin Yazılışı

Bulunma Hâl Eki (-de )

Bulunma Durumu Eki -da / -de / -ta / -te’nin Yazılışı

Bulunma durumu eki getirildiği kelimeye bitişik yazılır: devede (deve-de) kulak, yolda (yol-da) kalmak, ayakta (ayak-ta) durmak, işte (iş-te) çalışmak vb.

Yurtta sulh, cihanda sulh. (Atatürk)

İsimleri fillere bağlar.

ev-de oturma, okul-da öğren, yurt-ta kaldı, devlet-te bulunuyor…

* Cümlede dolaylı tümleç, zarf tümleci ve yüklem yapar:

Eski İstanbul’da ne güzel günler yaşanmış. (dolaylı tümleç)

Saat yedide mi gelecekmiş? (zarf tümleci)

Her şey yerli yerinde. (yüklem)

* Zaman bildirir:

Okullar bu yıl da eylülde açılacak. (zarf tüml.)

* Fiili durum yönüyle niteler:

Suyu bir yudumda içti. (zarf tüml.)

Siz ayakta kaldınız.

Çamaşırları elde yıkıyormuş.

* Zaman ve sayı bildiren kelimelere eklenerek ölçü, miktar bildirir:

Yılda yirmi gün izni var.

Haftada bir geliyor.

Yüzde yetmiş başarı vardı.

* İkilemeler kurar:

Ayda yılda bir uğrar oldu.

Elde avuçta ne varsa bitti.

* Eklendiği kelimeyi sıfat yapar:

Parmak kalınlığında yaprakları var.

* Yapım eki görevi görür:

Gözde sanatçılarımızdandı.

Peyami Safa’nın “Sözde Kızlar”ını okudun mu?