Düşünceyi Geliştirme Yolları

Tanımlama:

Bir kavramın kendine has özelliklerini anlatmaya yarayan, “………. Nedir?” sorusuna cevap veren anlatımdır.
• Genelde açıklayıcı ve tartışmacı anlatımda kullanılır.
• Bir tane tanımlama yapılmış olsa bile, parçada tanımlamaya başvurulmuştur, yargısı söylenebilir.
• İki kavram arasında arasındaki ayırt edici özellikleri vermek amacıyla tanımlama yapılırsa o aslında karşılaştırmadır. Çünkü tanımlamada tanıtıcılık esastır.
Ör: Uyku esnasında aralıklı sürelerle ortaya çıkan, tutarlı veya tutarsız imajlar dizisine rüya denir.
Tanık Gösterme:

    Bir düşünceyi ünlü kişilerin sözlerinden yararlanarak, inandırıcı kılmaktır. 

ÖRNEK:

    Yunus “Benim işim sevgi için” mısraını sanki bugün için söylemiş gibidir.
Benzetme:

    Bir kavramı ya da  varlığı başka bir kavram ya da varlığın özellikleriyle anlatmaya denir.
• Genelde betimleme ve öykülemede kullanılır.

  ÖRNEK:

    “Birikimsiz yazarlık saman alevi gibidir. Saman alevi çabucak tutuşup yine çabucak söner. Yazmak için yeterli donanıma sahip olmayan birikimsiz yazarlar da parlamış olsalar bile elbet  bir gün saman alevi gibi sönüp giderler.” 

Örneklendirme:

    Düşünceye inandırıcılık kazandırmak için düşünceyi örneklerle açıklamaktır. Bu örnekler bir eser,bir kişi, bir fıkra, bir masal, bir hikâye…. 

ÖRNEK:

    “İngiliz Kralı, illerinden birinde gezerken yolu bir köye düşer. Mütevazı bir handa geceler. Yemek olarak da bulduğu dört yumurtayla karnını doyurur. Ayrılma vakti gelince hesabı sorduğunda on altın istenir. ‘Aman’ der, kral, ‘Burada yumurta kıtlığı mı var?’ Han sahibi cevap verir: ‘Hayır, Kralım, yumurta boldur; ama kral kıtlığı var!’ Bazı fırsatlar vardır ki yaşam boyu kişinin eline bir kez geçer. Önemli olan bu fırsatı fark edip iyi değerlendirmektir.”

Karşılaştırma:

    Birden fazla varlık ya da kavram arasındaki benzerlik ve farklılıklardan yararlanarak düşünceyi geliştirmektir.
ÖRNEK:

    “Romanda çevre tasviri ne ise, sahne üzerinde dekor odur…. Çevre tasvirleri olmadan roman kahramanları ne kadar eksik olursa, dekor olmadan tiyatro oyunu da o derece eksik olur.”
Nesnel Anlatım:

    Yazar, kendi duygularına ve düşüncelerine yer vermez, ispatlanabilir yargılardır.

ÖRNEK:

     İstanbul, Türkiye’nin nüfus yoğunluğu en fazla olan şehridir.
Öznel Anlatım:

    Yazarın kişisel duygularının ve düşüncelerinin yer aldığı anlatımdır. Yazarın yorumunu içerir.
ÖRNEK:

    Evin yeni boyası eve yeni bir renk ve neşe katmıştı.

Somutlama:

    Soyut bir durumu ya da kavramı daha anlaşılır hale getirmek için onu somut eylem ya da  durumlara benzetme demektir.
ÖRNEK:

    Şairin işi kendinden öncekilerin ördükleri duvara bir tuğla daha eklemekten başka bir şey değildir. Bu tuğla kendinden önce  gelenlere yaslanarak sağlamlaşır ve kendinden sonrakilerin üzerine bir tuğla daha koyabilmesi için uygun bir biçim alır.
Abartma:

    Yazar anlattıklarının okuru etkileyebilmesi ve zihninde daha iyi yer edebilmesi için kimi zaman onları olduğundan çok daha büyük ya da küçük olarak gösterebilir. Pireyi deve yapma, diyebileceğimiz bu anlatım tarzında mecazlara, benzetmelere başvurur. 

Düşsel öğelerden Yararlanma:

    Yazar, anlatımında mecazlı anlamlı sözlere, söz sanatlarına, benzetme ve kişileştirmelere başvuruyorsa düşsel öğelerden yararlanıyor demektir. Bu tür paragraflarda anlatım daima özneldir.

Yorum yapın

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.