13.yy.dan başlayıp 19.yy. sonlarına kadar ve genel olarak saray edebiyatı da diyebileceğimiz bir edebiyattır.Bu edebiyatın oluşmasında İslam felsefesinin ,fars estetiğinin ve saray çevresinin üçlü bir etkisi vardır. Daha çok enderun’da eğitim görmüş sanatçıları içine almış ve halktan kopuk bir edebiyat olarak bilinir.
Divan Edebiyatının Özellikleri
a)Nazım birimi beyittir bazen tek dize de kullanılır.
b)Aruz ölçüsü kullanılmış bu da Osmanlıca’nın oluşmasında etkili olmuştur.
c)Tam ve zengin kafiyeler kullanılmış olup göz için kafiye düşüncesi vardır.
d)Yardımcı fiiller dışında Arapça ve Farsça kelimeler ağırlıktadır.
e)Edebi sanata ve süslü söyleyişe büyük önem vermişleridir.
f)Şiirlerin ayrı bir adları yoktur.
g)Amaç marifeti göstermektir.
h)Saraya ve mutlu azınlığa hitap eder.
ı)İnanç ve duygu ağırlıktadır.
j)Şiir nesirden çok kullanılmıştır.
k)Şiir müzikten ayrılmıştır.
l)İçerik değil biçim önemlidir.
m)Şiirde konu bütünlüğü yoktur.Biçimde de parça anlatım vardır.
n)Toplumsal olaylar konu olarak işlenmemiştir.
o)Divan nesri;sade,orta ve süslü nesir olmak üzere üçe ayrılır. Divan nesrinde cümleler uzun,imlasız,süslü ve yer yer iç( seci)kafiyelidir
p)Ağırlıklı konular aşk,doğa,şarap,karamsarlık,ölüm,sevgiliye övgüdür.
Divan Edebiyatı Nazım Türleri
Gazel: Sözlük anlamı kadınlarla aşk üzerine sohbet etmek anlamına gelir.Divan edebiyatının en önemli nazım türüdür.Aşk,güzellik.doğa ve şarap konularını işler.Aruzun her kalıbıyla yazılırlar. 5-15 beyitten oluşur.İlk beyte matla,son beyte makta,en güzel beytine beytül gazel şairin adının geçtiği beyte taç beyit denir. a ,a – b,a-c,a-ea-da şeklinde kafiyelenir.
Kaside: Teşbib,girizgah,methiye,fahriye ve dua olmak üzere beş bölümden oluşur.Divan edebiyatının bir şeyler anlatmaya özgü türüdür.33-99 beyitten oluşur.Kasideler nesib bölümünde işlenen konulara göre adlandırılırlar.Bahariyye,ramazaniyye gibi.
Rediflerine göre su kasidesi,sühan kasidesi,gül kasidesi
Kasideler konularına göre şu çeşitlere ayrılır:
Allah’ı varlığını birliğini anlatanlara Tevhid
Allah a yalvarmak için yazılanlara Münacat
Peygamberimizi anlatmak için yazılanlara Naat
Devrin ileri gelenlerini övmek için yazılanlara Methiye
Sevilen insanların ölümünden sonra duyulan acıları anlatmak için yazılanlara Mersiye denir.
Mesnevi: Divan edebiyatında hikaye,roman yerine kullanılan türdür. Beyitler halinde yazılır ve beyit sayısı sınırsızdır.Aşk hikayeleri,dini öyküler ve destanlar bu türde yazılmış eserlerdir. Her beyt kendi arasında uyaklıdır.
Divan edebiyatının diğer nazım şunalrdır:kıt’a,rubai,tuyuğ,murabba şarkı,terkib-i bent,terci-i bent,şehrengiz, ve müstezattır.
Divan edebiyatı nazım türleri
Dörtlük halindekiler Bent Halinde Beyit halindekiler
Rubai terci-i bent kıt’a
Şarkı terkib-i bent müstezat
Tuyuğ Şehrengiz
Murabba Gazel,kaside
mesnevi