Belirtme Sıfatlarına Örnek Cümleler

II.    BELİRTME SIFATLAR:
Varlıkları işaret ve soru yolu ile belirten, onların yerlerini, sayılarını bildiren sıfatlardır.

Belirtme sıfatları dört çeşittir:

1.    İşaret sıfatı
2.    Soru sıfatı
3.    Sayı sıfatı
4.    Belgisiz sıfat

1.    İşaret sıfatı:
       Varlıkların yerini işaret ederek belirten ” bu, şu, o “ sözcüklerine işaret sıfatları denir.
” bu, şu, o ” sözcüklerine ek olarak ” öteki, beriki “ sözcükleri de işaret sıfatı olarak kullanılırlar.
Ayrıca ” -ki “  ve ” -deki “ ekleri ile türetilmiş olan sıfatlar da işaret sıfatı olarak kabul edilir. Buna sıfat yapan veya sıfat türeten “-ki ” de denir.

ÖRNEK:
Bu kalem
Şu pencere
O araba
Öteki çocuk
Beriki bisiklet

Dolaptaki elbise
Beriki dağ
Öteki kitap
Yoldaki araba

NOT: İşaret sıfatı olan ” bu, şu, o, öteki, beriki “ sözcükleri tekil ve yalın olarak kullanılırlar. Aksi halde sıfat olmazlar.

2.    Soru sıfatı:
Varlıkların yerlerini, durumlarını, sayılarını soru yolu ile belirten sıfatlardır.

ÖRNEK:
Nasıl çocuk
Hangi okul
Kaç para
Kaçar elma
Kaçta kaç pasta
Kaçıncı çocuk
Ne biçim böcek
Ne tür bitki
Ne çeşit meyve
Ne kadar karpuz
Neredeki ev

3.    Sayı sıfatı:
Varlıkların sayılarını, sıralarını, eşit miktarlarını ve eş parçalarını belirten sıfatlardır.

Sayı sıfatları dört çeşittir:

a)    Asıl sayı sıfatları
b)    Sıra sayı sıfatları
c)    Üleştirme sayı sıfatları
d)    Kesir sayı sıfatları

a)    Asıl sayı sıfatları:
Varlıkların sayılarını tam sayılarla ( 1, 2, 3, 4… ) belirten sıfatlardır.

ÖRNEK:
Bir araba
       İki
elma
       Üç
silgi
       Yirmi
kilometre
       Beş
düzine yumurta
       On
sayfa

NOT: Asıl sayı sıfatı olan sözcüğü bulmak için isme ” kaç, ne kadar “ sorularından birini sorarız.
b)   Sıra sayı sıfatları:
Varlıkların sıralarını belirten sıfatlardır.
Asıl sayı sıfatlarına ” -inci “ eki getirilerek yapılır.

ÖRNEK:
Birinci araba
Onuncu ev
Yirminci kilometre
Yirmi birinci yüzyıl

NOT: Sıra sayı sıfatı olan sözcüğü bulmak için isme ” kaçıncı “ sorusunu sorarız.
c)    Üleştirme sayı sıfatı:
Varlıkların eşit sayılarda pay edildiğini, üleştirildiğini gösteren sıfatlardır.
Asıl sayı sıfatlarına ” -er, -ar “ eklerinden biri getirilerek yapılır.

ÖRNEK:
Sekizer kalem
Dokuzar silgi
Altışar elma
İkişer kavun

NOT:Sesli harf ile biten sayılarda, sayı ile ” -er,  -ar “ ekleri arasına ş kaynaştırma harfi girer.
Üleştirme sayı sıfatı olan sözcüğü bulmak için isme ” kaçar “ sorusunu sorarız.
d)   Kesir sayı sıfatı:
Varlıkların eş parçalarını belirten sıfatlardır.
Kesir sayı sıfatları bir varlığın kaç eş parçaya ayrıldığını ve bu eş parçalardan kaç tanesinin belirtilmek istendiğini anlatır.
Cümle içerisindeki isme ” kaçta kaç” sorusu sorularak bulunur.

ÖRNEK:  
       Sekizde bir
karpuz.

Onda üç elma

Yüzde yetmiş faiz

Dörtte bir pasta

e)    Topluluk sayı sıfatı:
Topluluk anlamı taşıyan sıfatlardır.

ÖRNEK:  
        İkiz
çocuk

Üçüz bebek

 

4.     Belgisiz sıfat:

Varlıkları tam olarak değil de aşağı yukarı, yaklaşık olarak, şöyle böyle belirten sıfatlardır.

ÖRNEK:
        Biraz
süt
Birkaç çocuk
Birçok insan
Birtakım kuşlar
Her anne
Başka gün
Herhangi bir konu
Hiç bir zaman
Beş on defter
Üç beş ay
Bütün yıl
Bir gün

NOT: ” Bir “ sözcüğü:

a) “Bir tane” anlamında kullanılmışsa asıl sayı sıfatıdır.

b) “Herhangi bir” anlamında kullanılmışsa belgisiz sıfattır.

ÖRNEK:
Manavdan bir karpuz aldım.
A.sayı sıfatı

Bir gün size geleceğim.
Belgisiz sıfat

            Bir yaz akşamı güneş erken batmıştı…
Belgisiz sıfat

“Belirtme Sıfatlarına Örnek Cümleler” üzerine 3 yorum

Yorum yapın

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.