II. BELİRTME SIFATLAR:
Varlıkları işaret ve soru yolu ile belirten, onların yerlerini, sayılarını bildiren sıfatlardır.
Belirtme sıfatları dört çeşittir:
1. İşaret sıfatı
2. Soru sıfatı
3. Sayı sıfatı
4. Belgisiz sıfat
1. İşaret sıfatı:
Varlıkların yerini işaret ederek belirten ” bu, şu, o “ sözcüklerine işaret sıfatları denir.
” bu, şu, o ” sözcüklerine ek olarak ” öteki, beriki “ sözcükleri de işaret sıfatı olarak kullanılırlar.
Ayrıca ” -ki “ ve ” -deki “ ekleri ile türetilmiş olan sıfatlar da işaret sıfatı olarak kabul edilir. Buna sıfat yapan veya sıfat türeten “-ki ” de denir.
ÖRNEK:
Bu kalem
Şu pencere
O araba
Öteki çocuk
Beriki bisiklet
Dolaptaki elbise
Beriki dağ
Öteki kitap
Yoldaki araba
NOT: İşaret sıfatı olan ” bu, şu, o, öteki, beriki “ sözcükleri tekil ve yalın olarak kullanılırlar. Aksi halde sıfat olmazlar.
2. Soru sıfatı:
Varlıkların yerlerini, durumlarını, sayılarını soru yolu ile belirten sıfatlardır.
ÖRNEK:
Nasıl çocuk
Hangi okul
Kaç para
Kaçar elma
Kaçta kaç pasta
Kaçıncı çocuk
Ne biçim böcek
Ne tür bitki
Ne çeşit meyve
Ne kadar karpuz
Neredeki ev
3. Sayı sıfatı:
Varlıkların sayılarını, sıralarını, eşit miktarlarını ve eş parçalarını belirten sıfatlardır.
Sayı sıfatları dört çeşittir:
a) Asıl sayı sıfatları
b) Sıra sayı sıfatları
c) Üleştirme sayı sıfatları
d) Kesir sayı sıfatları
a) Asıl sayı sıfatları:
Varlıkların sayılarını tam sayılarla ( 1, 2, 3, 4… ) belirten sıfatlardır.
ÖRNEK:
Bir araba
İki elma
Üç silgi
Yirmi kilometre
Beş düzine yumurta
On sayfa
NOT: Asıl sayı sıfatı olan sözcüğü bulmak için isme ” kaç, ne kadar “ sorularından birini sorarız.
b) Sıra sayı sıfatları:
Varlıkların sıralarını belirten sıfatlardır.
Asıl sayı sıfatlarına ” -inci “ eki getirilerek yapılır.
ÖRNEK:
Birinci araba
Onuncu ev
Yirminci kilometre
Yirmi birinci yüzyıl
NOT: Sıra sayı sıfatı olan sözcüğü bulmak için isme ” kaçıncı “ sorusunu sorarız.
c) Üleştirme sayı sıfatı:
Varlıkların eşit sayılarda pay edildiğini, üleştirildiğini gösteren sıfatlardır.
Asıl sayı sıfatlarına ” -er, -ar “ eklerinden biri getirilerek yapılır.
ÖRNEK:
Sekizer kalem
Dokuzar silgi
Altışar elma
İkişer kavun
NOT:Sesli harf ile biten sayılarda, sayı ile ” -er, -ar “ ekleri arasına ” ş “ kaynaştırma harfi girer.
Üleştirme sayı sıfatı olan sözcüğü bulmak için isme ” kaçar “ sorusunu sorarız.
d) Kesir sayı sıfatı:
Varlıkların eş parçalarını belirten sıfatlardır.
Kesir sayı sıfatları bir varlığın kaç eş parçaya ayrıldığını ve bu eş parçalardan kaç tanesinin belirtilmek istendiğini anlatır.
Cümle içerisindeki isme ” kaçta kaç” sorusu sorularak bulunur.
ÖRNEK:
Sekizde bir karpuz.
Onda üç elma
Yüzde yetmiş faiz
Dörtte bir pasta
e) Topluluk sayı sıfatı:
Topluluk anlamı taşıyan sıfatlardır.
ÖRNEK:
İkiz çocuk
Üçüz bebek
4. Belgisiz sıfat:
Varlıkları tam olarak değil de aşağı yukarı, yaklaşık olarak, şöyle böyle belirten sıfatlardır.
ÖRNEK:
Biraz süt
Birkaç çocuk
Birçok insan
Birtakım kuşlar
Her anne
Başka gün
Herhangi bir konu
Hiç bir zaman
Beş on defter
Üç beş ay
Bütün yıl
Bir gün
NOT: ” Bir “ sözcüğü:
a) “Bir tane” anlamında kullanılmışsa asıl sayı sıfatıdır.
b) “Herhangi bir” anlamında kullanılmışsa belgisiz sıfattır.
ÖRNEK:
Manavdan bir karpuz aldım.
A.sayı sıfatı
Bir gün size geleceğim.
Belgisiz sıfat
Bir yaz akşamı güneş erken batmıştı…
Belgisiz sıfat
Beğendim
SAOLUN SİZİN SAYENİZDE + ALDIM
noob