Başlıca Tarım Ürünlerimiz

TAHILLAR

Buğday

• Yurdumuzda en çok üretilen ve tüketilen tahıldır.
• Un, ekmek ve makarna üretiminde kulla­nılır.
• Buğday, yetişme döneminde yağış, ol­gunlaşma döneminde kuraklık ister.
• Ülkemizde en fazla İç Anadolu Bölgesi‘nde (başta Konya Ovası) yetiştirilir. Marmara ve Akdeniz bölgelerinde de üretimi yapılır.
• Buğday, sürekli yağış almasından dolayı Karadeniz kıyılarında, düşük sıcaklıkların görül­mesinden dolayı da Doğu Anadolu Bölgesi’nin yüksek kesimlerinde yetişmez.
• Yağışların bol olduğu yıllarda üretim artarken kurak geçen yıllarda üretim azalır.

Arpa

• Buğdaydan sonra en çok yetiştirilen tahıl­dır.
• Soğuğa ve sıcağa dayanıklı olup buğda­ya göre daha kısa sürede yetişir. Bu nedenle buğdayın yetişemediği daha soğuk ve yüksek yerlerde de üretimi yapılır.
• Arpa, hayvan yemi olarak ve ekmek yapı­mında kullanılır. Bira sanayisinin ham maddesi­dir.
• En çok İç Anadolu, Güneydoğu Anado­lu ve Ege bölgelerinde yetiştirilir.

Çavdar

• Buğdayın ve arpanın iyi yetişemediği yer­lerde yetişir.
• İç Anadolu ve Doğu Anadolu Bölgesi’nin yüksek kesimlerinde yetiştirilir.
• Fazla sıcaklıklardan zarar görür. Yayla ik­limini sever, düşük ısıya dayanabilir. Bunun için buğdaya göre daha fakir topraklarda ve yüksek­lerde tarımı yapılmaktadır.
• Tanesinden ekmek ve bira, saplarından hasır şapka yapılır. Sandalye yapımında ve hay­van yemi olarak da yararlanılır.

Yulaf

• Serin, yüksek, nemli bölgeler ile sıcak ve kurak yörelerde yetiştirilir.
• Daha çok hayvan yemi olarak kullanılan yulaf, İç Anadolu, Akdeniz ve Marmara bölgele­rinde ekilir.
• Yulaf unu besin maddesi olarak da kulla­nılır.

Mısır

• Fazla su ve sıcaklık isteyen mısır, bu özelliğiyle diğer tahıllardan ayrılır. Yaz yağışları­nın ve sulama imkânlarının bulunduğu yerlerde yetiştirilir.
• Akdeniz, Karadeniz, Marmara ve Ege bölgelerinde üretilir.
• Doğal yetişme alanı Karadeniz Bölgesi’dir. Ancak temel besin maddesi olarak tüketildi­ği için bölge ticaretinde önemli yer tutmaz.
• Mısır üretiminin yaklaşık yarısı Akdeniz Bölgesi’nde yapılır. Mısır üretiminin son yıllarda artış göstermesinde sanayi ham maddesi olarak alkol ve yağ imalatında kullanılması etkilidir.
• Yemeklik yağ üretiminde ve hayvan yemi olarak kullanılır.

Pirinç

• Çeltik bitkisinin tohumlarının kabukların­dan ayrılması ile elde edilir.
• Sıcak ve nemli iklim koşullarında yetişen bir tarım ürünü olduğundan akarsu boylarında ve sulak ovalarda yetişir.
• Ülkemizde pirinç üretimi tüketimi karşıla­yamamaktadır. Bu nedenle yurt dışından pirinç it­hal edilmektedir.
• Ülkemizde en fazla Marmara (Meriç Ova­sı), Karadeniz (Tosya – Boyabat) ve Akdeniz bölgelerinde üretilir.

SANAYİ (ENDÜSTRİ) BİTKİLERİ

Türkiye’de tahıllardan sonra en çok yetiş­tirilen tarım ürünleridir. Sanayi bitkileri doğrudan tüketilmeyip fabrikalarda işlenerek kullanıma ha­zır hâle getirilen ürünlerdir.

Pamuk

• Dokuma sanayinin ham maddesidir.
• Alüvyal toprakları sever. Yetişme döne­minde bol su ve yüksek sıcaklık, olgunlaşma ve hasat döneminde tam kuraklık ister.
• Türkiye dünyanın sayılı pamuk üreticileri arasında yer alır. Pamuk ve pamuklu dokuma ürünlerinin bir bölümü ihraç edilir.
• En çok Güneydoğu Anadolu Bölgesi, Ege Bölgesi (Büyük Menderes, Küçük Mende­res, Gediz ovaları), Akdeniz Bölgesi (Çukurova, Antalya Ovası), Güney Marmara Bölümü ve Do­ğu Anadolu Bölgesi’nde (Malatya, Elazığ, Iğdır ovaları) yetiştirilir.

Tütün

• Sigara sanayinin ham maddesidir.
• Yetişme döneminde bol su, olgunlaşma döneminde de yüksek sıcaklığa ihtiyaç duyar.
• Türkiye, dünyanın kaliteli tütün üreten ül­keleri arasında yer alır.
• Tütün üretimi belli bölgelerde toplanmış­tır. Bu durum kaliteli tütün üretimi sağlamak için üretimin devlet kontrolünde olmasından kaynak­lanır.

• Ülkemizde en çok Ege Bölgesinde yetiş­tirilir. Bu bölgemizi sırasıyla Güneydoğu Anado­lu, Karadeniz ve Marmara bölgeleri izler.

Şeker pancarı

• Şeker sanayinin ham maddesidir.
• Şeker pancarı yurdumuzun hemen her yerinde yetiştirilebilmesine rağmen kıyıya yakın alanlarda tarımı yaygın değildir.
• Nemli topraklarda iyi gelişir. Yağışların yetersiz olduğu yerlerde ise sulama yapılarak üretilir.
• En çok İç Anadolu Bölgesi’nde yetiştiri­lir. Daha sonra Karadeniz ve Marmara bölgeleri gelir.

Çay

• Sıcaklık farkları fazla olmayan ılıman, ya­ğışlı bir iklim ile kireçsiz ve yıkanmış toprak ister.
• Türkiye’de sadece Doğu Karadeniz Bölümü‘nde, Giresun‘dan Gürcistan sınırına kadar olan kıyı şeridinde yetişir. Üretilen çayın büyük bölümü Rize’den sağlanır.
• Çay, ekim alanı en dar olan sanayi bitkimizdir.

Ayçiçeği

• Alüvyonlu toprakları ve sıcağı sever.
• Tohumlarından yağ çıkarılan bitkiler ara­sında en önemlisidir.
• Ayçiçeğinin artığı aynı zamanda hayvan yemi olarak değerlendirildiği için ayçiçeği işleyen yağ fabrikalarının çevresinde hayvancılık faaliyet­leri de gelişmiştir.
• Ekim alanı yaygındır. Başta Marmara Bölgesi’nin Trakya kesimi olmak üzere, İç Ana­dolu ve Karadeniz (doğu kıyıları hariç) bölgele­rinde de yetiştirilir.

Keten – Kenevir

• Ilık ve nemli iklimlerde daha çok yetişir.
• Keten lifleri, keten kumaş ve kâğıt yapı­mında kullanılır. Tohumlarından boya yapımında kullanılan bezir yağı elde edilir.
• Kenevir bitkisinin lifleri ise halat, ip, pas­pas gibi kaba dokumalarda kullanılır.
• En fazla Batı Karadeniz Bölümü‘nde üretimi yapılır.

Haşhaş

• Yazları sıcak geçen ve orta derecede yağışların görüldüğü yerlerde yetişir.
• Haşhaş ilaç sanayinde kullanılır ve tohumlarından yağ elde edilir.
• Haşhaş bitkisinin meyvesinde bulunan ve afyon sakızı adı verilen maddeden uyuşturucu özelliği olan morfin elde edilir. Bu nedenle haşhaş üretimi devlet kontrolünde yapılır.
• Haşhaş üreti­miinin büyük bir bölümü Ege Bölgesi‘nde yapılır. Afyon, Denizli, Kütahya, Uşak, Konya, Isparta ve Burdur’da üretimi yapılır.

Zeytin

• Kışların ılık geçtiği Akdeniz ikliminde yeti­şen ve ekonomik değeri yüksek olan bir bitkidir.
• Bir kısmından yağ elde edilir, bir kısmı ise sofralık olarak tüketilir.
• Ege Bölgesi (Edremit, Ayvalık arası) yağlık, Marmara Bölgesi sofralık zeytin üretimin­de başta gelir.
• Akdeniz Bölgesi’nde daha fazla gelir getiren ürünlerin ekilmesi tercih edildiğinden zeytin üretimi az yapılmaktadır.
• Az miktarda olmakla birlikte Doğu Karadeniz Bölümü’nde de zeytin üretilmektedir.

Susam

• Akdeniz ikliminde yetişir.
• Yağ ve tahin üretiminde kullanılır.
• Güneydoğu Anadolu, Akdeniz, Ege ve Marmara bölgelerinde üretilir.

Anason

• Rakı ve içki yapımında kullanılır. Burdur (% 50) üretimde birincidir. Burdur’u, Muğla ve An­talya illeri izler.

BAKLAGİLLER

Fasulye

• Yetişme döneminde yağış veya sulama ister.
• Ege ve Marmara bölgelerimizdeki ovalar ile Çukurova ve Batı Karadeniz Bölümü‘nde fa­sulye tarımı yaygındır.

Nohut

• Baklagiller içinde üretim bakımından ilk sırayı alır.
• İç Anadolu, Akdeniz ve Güneydoğu Anadolu bölgelerinde yetiştirilir.

Mercimek

• Baklagiller içinde nem isteği en az ve ku­raklığa en dayanıklı olan bitkidir.
• Kırmızı mercimek üretiminde Güneydo­ğu Anadolu, yeşil mercimek üretiminde ise İç Anadolu Bölgesi başta gelir.

Soya Fasulyesi

• Yazları sıcak ve yağışlı geçen iklim şart­larında yetişir.
• En çok Akdeniz Bölgesi‘nde üretilir. Or­ta ve Batı Karadeniz kıyıları ile Ege ve Marma­ra’da üretimi yapılır.

Bakla

• Başlıca yetişme alanları Güney Marmara ve Ege Bölgesi’dir.

Mercimek

• Kuraklığa çok dayanıklı bir bitkidir.
• Yeşil mercimek en fazla İç Anadolu Bölgesi‘nde, kırmızı mercimek ise Güneydoğu Anadolu Bölgesi‘nde üretilir.