Bağlaç olan de/da yazılması
Dilimizde biri ek diğeri bağlaç olmak üzere iki türlü “de/da” bulunmaktadır. Ses ve yazılış bakımından gösterdikleri benzerlik yüzünden birbirine karıştırılmaktadır.
Bağlaç Olan da / de’nin Yazılışı
Bağlaç olan da / de ayrı yazılır ve kendisinden önceki kelimenin son ünlüsüne bağlı olarak büyük ünlü uyumuna uyar: Kızı da geldi gelini de. Durumu oğluna da bildirdi. Sen de mi kardeşim? Güç de olsa. Konuşur da konuşur.
UYARI: Ayrı yazılan da / de hiçbir zaman ta / te biçiminde yazılmaz: Gidip de gelmemek var, gelip de görmemek var (Gidip te gelmemek var, gelip te görmemek var değil)
UYARI: Ya sözüyle birlikte kullanılan da ayrı yazılır: ya da
UYARI: Da / de bağlacını kendisinden önceki kelimeden kesme ile ayırmak yanlıştır: Ayşe de geldi(Ayşe’de geldi değil). Kitabın kapağına da dikkat et (Kitabın kapağına’da dikkat et değil).
“de” yi çıkardığımızda cümlenin anlamı tamamen bozuluyorsa “ek”tir; anlam tamamen bozulmuyorsa, anlamda herhangi değişiklik oluyorsa buradaki de/da “bağlaç” tır.
“Tüm eşyalarını okulda unutmuşum.” cümlesindeki “da”yi çıkardığımızda:
“Tüm eşyalarını okul unutmuşum.” gibi anlamsız bir söz dizimi karşımıza çıkar. Dolayısıyla buradaki “de” ek olan “da”dir.
“Bu eşyaları ben de çok beğendim.” cümlesindeki “de”yi çıkardığımızda: