Ali Fuat Paşa (Cebesoy), Rauf Bey(Orbay), Refet Bey(Bele) tarafından imzalanan, ayrıca Kazım Karabekir’in de onayının alınması sonrası sivil ve askeri makamlara yayınlanan genelgedir.
Genelgenin Amacı: Doğuda ve batıda başlayan bölgesel kurtuluş hareketlerinin tek çatı altında birleştirilmesini sağlamak ve ulusal Kurtuluş Savaşı’nı halka mal ettirmektir.
Amasya Genelgesinde Alınan Kararlar
- Vatanın bütünlüğü, ulusun bağımsızlığı tehlikededir.
İstanbul’daki hükümet, üzerine aldığı görevi yerine getirememektedir. Bu durum ulusumuzu yok olmuş gibi göstermektedir.
- Ulusun bağımsızlığını yine ulusun azim ve kararı kurtaracaktır.
- Ulusun durumunu ve davranışını göz önünde tutmak ve haklarını dile getirip, bütün dünyaya duyurmak için her türlü etki ve denetimden kurtulmuş ulusal bir kurulun varlığı gerekmektedir.
- Her yönden Anadolu’nun en güvenli yeri olan Sivas’ta ulusal bir kongrenin tez elden toplanması kararlaştırılmıştır.
- Her ilden ulusun güvenini kazanmış üç temsilcinin derhal yola çıkması gerekmektedir.
- Herhangi bir durumla karşılaşılabileceği düşünülerek, bu iş ulusal sır gibi tutulmalı ve temsilciler kimliklerini gizli tutmalıdır.
Amasya Genelgesi’nin Önemi
- Kurtuluş Savaşı’nın yöntem ve gerekçesini içeren bir program özelliği taşımaktadır. ( I. madde: gerekçe, II. madde: yöntem )
- II. Maddede İstanbul hükümetinin güçsüzlüğünden bahsedilmiş ve IV. Maddede onun yerine milli bir kurulun kurulmasının gerekliliği üzerinde durulmuştur.
- III. Maddede yer alan “ulusun bağımsızlığını yüne ulusun azim ve kararı kurtaracaktır.” Maddesi, Kurtuluş Savaşı’nın yöntemini belirlerken, aynı zamanda tam bağımsızlık ve ulusal egemenlik düşüncesini ön plana çıkartmıştır.
Sonuçları:
- M. Kemal, yayınladığı Amasya Genelgesi ile görev ve yetkilerini aşmıştır. Bu nedenle İngilizlerin de artan baskıları ile 23 Haziran 1919’da çağrıldığı halde İstanbul’a gitmediği ve halkı hükümete karşı kışkırttığı gerekçesi ile İstanbul hükümeti tarafından görevinden alınmıştır.
- İstanbul hükümeti M. Kemal’i yakalatmak için Elazığ Valisi Ali Galip’i görevlendirmiş ancak Ali Galip başarılı olamamıştır.
İstanbul hükümeti ile M. Kemal arasında gidip gelen telgraflar sırasında padişah, 9.Ordu Müfettişliğinden uzaklaştırılma kararını uygun bulmadığını belirterek, İstanbul’a gelmeye çekinmesi halinde barış imzalanıncaya kadar istediği yerde oturmasını istemiştir. Ancak M. Kemal görevinden ve Anadolu’dan ayrılmayacağını bildirmiştir. Bunun üzerine 7 Temmuz 1919’da M. Kemal’e görevinden alındığını bildiren buyruk gelmiş, kendisi de 8 Temmuz’da Harbiye Nezareti’ne çektiği telgrafında hem resmi görevinden hem de askerlik görevinden ayrıldığını