Amacına göre anlatım biçimleri

Her paragrafın bir yazılış amacı vardır. →Yazar;bir olay,durum veya düşünceyi doğrudan doğruya ulaştırmayı,bilgi vermeyi amaçlayabilir. →Önceden yerleşmiş düşünceleri değiştirmeyi,çürütüp kendi fikrini kabul ettirmeyi amaçlayabilir. →Olmuş veya olması muhtemel olayları yer,zaman ve şahıslarla birlikte verebilir. →İçinde bulunduğu ortamı,gördüğü birini,bir varlığı okurun gözünde canlandırmak isteyebilir.Yani dört farklı amaç taşıyabilir ve yazarın amacıyla anlatım biçimi arasında bir uyum vardır.

Amacına göre anlatım biçimini seçer.Bunlar:

1.Açıklayıcı Anlatım: Öğretmek, bilgi vermek amacıyla yazılan; doğrudan bilgi vermeye yönelik bir anlatım biçimidir. “Neden, niçin, nasıl” gibi sorular cevabını bulur.Genellikle nesnel bir tutum sergiler yazar.Tanımlama, karşılaştırma, alıntı yapma,örnekleme gibi açıklama yöntemlerine başvurulur.Bilimsel yazılarda,düşünce yönü ağır basan fıkra, makale, inceleme, eleştiri, deneme gibi türlerde kullanılır.

2.Tartışmacı Anlatım : Yazarın, bir düşüncenin yanlışlığını ortaya koymak amacıyla kullandığı anlatım biçimidir.Öncelikle yanlış bulduğu, benimsemediği fikri ortaya koyar.Sonra bu düşüncenin eksik ve kusurlu yönlerini ortaya koyar.En sonunda da kendi düşüncesinin doğru olduğunu kanıtlar.Önce “tez” ileri sürülür. “diyelim ki,tut ki…”gibi varsayım ifadeleri kullanılarak “Bu fikir kabul edilse bile şu şu eksikleri,yanlışları var.”diye o tezi çürütüp “antitez”ini (kendi düşüncesini) ortaya koyar ve bunu kanıtlamaya çalışır.

3.Öyküleyici Anlatım: Olay anlatımına dayanan anlatım biçimidir. Olaylar; şahıs,yer ve zaman bakımından belirtilerek anlatılır.Daha çok geçmiş zaman kullanılır.Amaç, okuyucunun gözünde canlandırmak ve okuyucuya olayı yaşatmaktır.Olaylar oluş sırasına göre bir dizi halinde verilir ve birbirine bağlanır.

4.Betimleyici Anlatım: Bir varlığın, yerin, kişinin ayırt edici özelliklerini ayrıntılarıyla insanın zihninde canlandıracak şekilde anlatmaktır. Sözcüklerle resim çizme sanatı olup niteleyici sözcükler (sıfatlar,zarflar ) çokça kullanılır.Yapılan tasvir bir insana aitse buna “portre” denir.İnsanın dış görünüşünün anlatılmasına “fiziki portre” ,iç görünüşünün, ruhsal yönünün anlatılmasına da “ruhsal portre” denir.Betimlemede gözlem başta olmak üzere tüm duyulardan yararlanılır. İzlenimsel Betimleme:Yazarın betimleme yaparken kendi duygularını,beğenilerini katmasıdır. Açıklayıcı Betimleme:Yazarın duygularını içermeyen,bilgi verme amaçlı yapılmış betimlemedir.

Yorum yapın

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.