Abbasiler Dönemindeki Önemli Olaylar

Abbasiler Dönemi (750–1258)

• Abbasi hükümdarları Emevi hanedanından olan­ları öldürttüler. Amaçları kendi iktidarlarını kuvvetlendir­mekti.
• Bu sırada İspanya’ya kaçan Emevi prenslerinden Abdurrahman, Endülüs Emevi Devleti’ni kurdu.
• Bağdat kuruldu ve başkent yapıldı.
• Batı Türkistan’da Çin baskısına giren Türklere yardım gönderildi. Yapılan Talas Savaşı’nda, Çin yenil­giye uğratıldı (751).
• Horasan’da Ebu Müslüm’ün serbest hareket et­mesi Abbasi yönetimince, Merkezi otoriteye ay­kırı bu­lundu. Bunun sonunda Ebu Müslim öldürtüldü. Tepki olarak çıkan isyanlar bastırıldı.
• Devletin en güçlü olduğu dönem Harun Reşid ve oğulları zamanıdır. Harun Reşit, Bizans sınır bölgesinde (Tarsustan Kars’a kadar uzanan bölge) Avasım illeri ku­ruldu. Buralara askerler yerleştirildi. Temel amaç Bi­zans’ı yıkmak ve İslâmiyeti yaymaktı.
• Harun Reşit, halife olduklarını iddia eden Endülüs Emevi hükümdarlarına karşı Ortaçağ Avrupasının en güçlü devleti olan Franklar ile ittifak kurdu. Bu ittifak En­dülüs Emevi Devleti’ni sarstı.
• Halife Mutasım zamanında Türk askerler için Samerra şehri kuruldu. Bunun nedeni askerlerin Arap­larla siyasi çatışmalara girmelerini engelle­mekti.
• Mutasım’dan sonra iktidarda başarılı hükümdarlar görülmedi. Merkezi otorite zayıfladı. Bunun sonucunda Abbasi topraklarında yeni devletler ku­ruldu. Bu devletler görünürde Abbasi halifelerine bağlıy­dılar. Gerçekte ise bağımsız hareket etmişlerdir.

Bu devletler şunlardır:

• Mısır’da: Tulunoğulları, ihşitoğulları (Akşitler), Eyyubiler, Memlükler
• İran’da: Büveyhoğulları, Saffariler.
• Tunus’ta: Fatimiler
• Maveraünnehir’de: Samanoğulları.
• Fatimiler, Abbasilerden halifeliği almak için İran’­daki Büveyhoğullarıyla ittifak yaptı. Bunun üzerine Ab­basi halifesi Selçuklu Sultanı Tuğrul Beyden yardım is­tedi. Tuğrul Bey Büveyhoğulları devletine son verdi ve halifeyi himayesine aldı.
• Bu süreçte İslam ordusundaki Türk kökenli ko­mutanlar Emir’ül ümeralık denilen başkomutanlık ma­kamını ele geçirerek halife­leri baskılarına aldılar.
• Büyük Selçuklu Devleti’nin yıkıl­masından sonra Abbasiler ko­ru­masız kaldılar. Bu dö­nemde Moğol (İlhanlı) hükümdarı Hülagü Han, Bağdat’ı aldı ve Abbasi Devletine son verdi (1258). Halife ve yakınları öl­dürüldü.
• Mısır’da bulunan Memlük Sultanı Baybars halifenin akrabalarından birini halife yaparak hilafet ma­kamını yeniden oluşturdu.
• Baybars’ın amacı halifenin dinî kimliğinden yararlanıp İslâm ülkelerindeki gücünü arttır­maktı.