19.yy İslahatları

II. MAHMUT DÖNEMİ (1808-1839)

1. Kabakçı Mustafa isyanı’yla III. Selim tahttan indirilmiştir.

2.    Alemdar Mustafa Paşa, III. Selim’i tekrar tahta geçirmek istemiş, onun öldürüldüğünü görünce II. Mahmut’u tahta geçirmiştir.

3 Alemdar Mustafa Paşa , ayanlarla SENED-İ İTTİFAK’ın (1808) im­zalanmasını sağlamıştır. Bununla, Osmanlı tarihinde ilk kez padişah yönettiği insanlara vergi ve askerlik konularında ödünler vermiş­tir.

II. MAHMUT’UN ISLAHATLARI

1. 1826’da Yeniçeri Ocağı’nı kaldırdı. (Vaka-i Hayriye –Hayırlı Olay)

UYARI: Bu olayla padişahlar yönetime yeniden

egemen olmaya başladılar.

2.    Yeniçeri Ocağı kaldırılınca yerine  Asakir-i Mansure-i Muhammediye   adında yeni bir ordu kuruldu.

4.     Harp Okulu açıldı.

5.    Giysi konusunda memurlara zorunluluklar getirildi.

6.     Eyaletler yeni valiliklere ayrılarak memurlar maaşlı duruma getirildi.

7.     Müsadere(devletin ölen kişilerin mallarına el koyması ) yöntemi kaldırıldı.

8.     Tımar  sistemi kaldırıldı.

9.      Divan kaldırıldı; Bakanlar Kurulu sistemine geçildi.

10. Muhtarlıklar oluşturuldu.

11.     Posta örgütü oluşturuldu.

12.     Karantina servisi kuruldu.

13. Askeri amaçla, yalnız erkeklerin sayıldığı nü­fus sayımı yapıldı..

14.     İlk resmi Türk gazetesi yayınlandı. (Takvim-Vekaî).

15.     İlköğretim zorunlu duruma getirildi.

16.     İlk kez Avrupa’ya öğrenci gönderildi.

17.     Edebiyat, tarih, tıp alanında fakülteler açıldı.

NOT: Yeniçeri Ocağı‘nın kaldırılması, II. Mahmut’un

ıslahatlarını rahat yapmasına olanak sağlamıştır.

ABDÜLMECİD DÖNEMİ

TANZİMAT FERMANI (1839)

1.     Bu yüzyılda yapılan ıslahatların temeli Os­manlı devletinin bütünlüğünü korumak amacına dayanmıştır.

2.    Fransa İhtilali’nin sonuçlarının etkisi, Tanzimat Fermanı’nın (Gülhane Hattı Hümayun] kabul edilmesini sağlamıştır.

3.     Mustafa Reşit Paşa öncülük etmiştir.

UYARI: Bu fermanın en önemli özelliği Osmanlı

tarihinde ilk kez, kanun gücünün padişah üzerinde

olduğunun kabul edilmesidir.

4.    Tanzimat Fermanı laik okullarla birlikte med­resenin varlığını da kabul ettiği için eğitimce ikiliğin ortaya çıkmasına neden olmuştur.

5.    Osmanlı halkının bütününün can, mal ve ırzının korunması devlet güvencesine alınmıştır.

6.    Vergiler gelire göre alınacaktır.

7.    Askerlik ocak olmaktan çıkmış, zorunluluk haline getirilmiştir.

8.    Avrupa tarzında laik mahkemeler kurulmuştur.

9.     Miras hakkı yasallaşmıştır.

UYARI: Tanzimat Fermanı uygulama alanı

bulamadı. Çünkü kendilerini devletin asıl sahibi

olarak Müslüman Türk halkı, azınlıklarla  aynı

haklara sahip olmak istemedi.Bunun sonucu olarak

İslahat Fermanı‘na gereksinim duyulmuştur

İSLAHAT FERMANI (1856)

Paris Anlaşması’ndan iyi koşullar elde etmek için  İslahat  Fermanı yayınlanmıştır.

ÖZELLİKLERİ

1-Tanzimat’tan farklı olarak, uygulanacağına dair Avrupa Devletlerine garanti verilmiştir.

2-Azınlıklara daha geniş haklar verilmiştir.

3-Din değiştirmeden memur olma olanağı sağ­lanmıştır.

4-Azınlıkların paralı askerlik yapmaları hükmü yürürlüğe konulmuştur.

5-Azınlıkların ekonomik ve kültürel haklarını ge­liştirmek için her türlü olanak sağlanmıştır.

6-Azınlıklara geniş haklar verilmesi Türk ulusçuluğunun doğmasına neden olurken, demokratik anayasalcı bir düzenin kurulabil­mesi için mücadeleyi artırmıştır.

Diğer Ekonomik ve Siyasi Gelişmeler

1.    Avrupa’daki teknik ve bilimsel gelişmelere ayak uydurulmayışı, Osmanlı Devleti’nin du­raklamasına, gerilemesine, daha sonra da dağılmasına neden olmuştur.

2.    Özellikle Endüstri Devrimi ile birlikte Osmanlı Devleti’nin açık pazar olması işsizliğin art­masına, atölyelerin kapanmasına ve daha çok dışa bağımlı duruma düşmesine neden olmuştur.

3.     1854’te başlayan dış borçlar, Abdülaziz Dönemi’nde had safhaya ulaşmıştır.

4.  İmzalanan anlaşmalarla bir­likte dış borçlar ödenemeyecek boyutlara ulaşmıştır.

II. ABDÜLHAMİT DÖNEMİ

  1. Alacaklı ülkeler, 1881’de biraraya gelerek, Düyun-u Umumiye’yi (Genel Borçlar İdaresi) kurmuşlardır.
  2. 1882’de çalışmalarına başlayan bu kuruluş Osmanlı Devleti’nin gelirlerini bizzat kendisi toplamış ve alacaklarını tahsil etmeye baş­lamıştır.

3-1876’da I.Meşutiyet Dönemi başladı. I. Meşrutiyetin ilanı ile;

  • Padişahın yetkilerinde kısıtlamalar oldu.
  • Halk ilk kez seçeceği temsilciler vasıtasıyla yönetime katılma hakkı elde etti.
  • Osmanlı Devleti ve Türk tarihinin ilk anayasası (Kanun-i Esasi) yapıldı.

1908 yılında ilan edilen II. Meşrutiyet döneminde ise padişahın yetkilerinde daha fazla kısıtlama yapılmıştır.

“19.yy İslahatları” üzerine bir yorum

Yorum yapın

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.