23 Nisan Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramı, Türkiye Cumhuriyetinin ve Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyetinin resmî tatil günlerinden ve ulusal bayramlarından biridir.[1][7] Türkiye Cumhuriyetinin kurucusu ve ilk cumhurbaşkanı Mustafa Kemal Atatürk tarafından çocuklara armağan edilmiştir.
Bu bayram, TBMMnin açılışının birinci yılında kutlanmaya başlanan 23 Nisan Millî Bayramı ve 1 Kasım 1922de saltanatın kaldırılmasıyla, önce 1 Kasım olarak kabul edilen, sonra 1935te 23 Nisan Millî Bayramıyla birleştirilen Hâkimiyet-i Milliye Bayramı ile Himaye-i Etfal Cemiyetinin 1927de ilan ettiği ve ilki Atatürkün himayesinde düzenlenen 23 Nisan Çocuk Bayramının kendiliğinden birleşmesiyle oluştu. 1980 darbesi döneminde Milli Güvenlik Konseyi, bu bayrama resmî olarak 23 Nisan Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramı adını verdi
Günümüzde bayrama bir çok ülkeden çocuklar katılmakta, çeşitli gösteriler hazırlanmakta, okullarda törenler ve çeşitli etkinlikler düzenlenmektedir. Ayrıca 1933te Atatürkle başlayan çocukları makama kabul etme geleneği günümüzde çocukların kısa süreliğine devlet kurumlarının başındaki memurların yerine geçmesi şeklinde devam etmektedir.
TBMMnin açılması
Ana madde: TBMM 1. dönem milletvekilleri listesi
23 Nisanın Türkiyede ulusal bayram olarak kabul edilmesinin nedeni, 1920de o gün Türkiye Büyük Millet Meclisinin açılmış olmasıdır.[1][3] Milletvekillerinin belirlenişi ve Ankaraya gelişi çok kısa bir zamanda gerçekleşmiştir. Milletvekili seçimleri Atatürkün Ankarada bir meclisin toplanacağını ve neden toplanması gerektiğini açıklayan 19 Mart 1920 tarihli bildirisiyle başlamış,[2] yine Atatürkün 21 Nisandaki genelgesiyle de meclisin açılacağı tarih duyurulmuş ve milletvekillerinin Ankaraya gelmesi istenmiştir. 23 Nisan 1920de Ankarada Türkiye Büyük Millet Meclisi açılmıştır. O günkü ilk toplantıya daha önce belirlenen 337 milletvekilinden sadece 115i katılabilmiştir
Bayram olması
TBMMnin açılışından 2000li yıllara kadar Türkiye Cumhuriyetine ait bu ulusal bayram konusunda eksik bilgilenme ve yanlış tarihlendirmeye çokça rastlanmıştır. Hatta bazı tarihçilerce böyle bir günün tarihinin genişçe araştırılmamış olması büyük bir eksiklikti. Yrd. Doç. Dr. Veysi Akın 1997de yayımlanan bir makalesiyle bu eksikliği gidermeye çalışmıştır.
23 Nisan Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramının ortaya çıkışında 3 ayrı bayramın payı vardır. Çocuk Bayramı tamamen ayrı bir kavram olarak gelişirken, Ulusal Egemenlik ve 23 Nisan Bayramları baştan ayrı bayramlarken, birleşmişler; en son da onlara Çocuk Bayramı katılmıştır.
23 Nisanın Çocuk Bayramı oluşu yine TBMMnin açılışıyla ilişkili olmasına rağmen, tamamen ayrı bir bayram olarak gelişmiş ve 1981 yılına kadar da öyle devam etmiştir. Bu Bayram 23 Nisan 1927de Himaye-i Etfal Cemiyetinin (günümüz Çocuk Esirgeme Kurumunun) o günü Çocuk Bayramı olarak duyurmasıyla başlamış kabul edilir. Aslında Himaye-i Etfal Cemiyetinin 23 Nisanla ilgili çalışmaları daha önceki yıllarda vardır ve hatta çocuklardan da söz edilmiştir. Kurum, 23 Nisan 1923te millî bayram için pullar bastırmış ve satmıştır.[5] 23 Nisan 1924te Hâkimiyet-i Milliye gazetesinde Bu gün Yavruların Rozet Bayramıdır ibaresi yer almış, 23 Nisan 1926da da yine aynı gazetede 23 Nisan Türklerin Çocuk Günüdür başlıklı bir yazı kaleme alınmış ve bu yazıda cemiyetin bu günü çocuk günü yapmaya çalışarak doğru yolda olduğu ve para kazanan herkesin bu gün cemiyete çocuklar için bağışta bulunması gerektiği vurgulanmıştır. Nihayet 23 Nisan 1927de Himaye-i Etfal Cemiyeti o günü Çocuk Bayramı olarak şöyle duyurmuştur
Kutlanılışı
Anaokulu öğrencilerinin yer aldığı 23 Nisan Uluslararası Çocuk Bayramı kutlamalardan bir sahne, 2011.
23 Nisan, Türkiye Cumhuriyetinde 23 Nisan 1921de resmî bayram olarak kabul edilmesinden bu yana, değişik adlarla da olsa resmî törenlerle kutlanmıştır. En yalın haliyle bu törenlerde İstiklâl Marşı okunur ve saygı duruşunda bulunulur.
23 Nisanın Çocuk Bayramı olarak kutlanışı 23 Nisan 1927de Atatürkün himayesinde başlamış, Cumhurbaşkanlığı Bandosu çocuklar için konser vermiş ve Ankarada çocuk balosu düzenlenmiştir. 1928de Dr. Fuat (Umay) Beyin teklifiyle daha geniş içerikli bir program hazırlanmış, ilanlar verilmiş, halk davet edilmiş, çocuk alayları oluşturulmuş, yarışmalar ve geziler düzenlenmiştir.1929daki 23 Nisandan önce HEC 23-30 Nisan haftasını çocuk haftası olarak duyurmuş, etkinlikler çoğaltılarak bir haftaya yayılmıştır. Asıl bayram yine 23 Nisanda kutlanmış, çocuk balosu yine Atatürk tarafından himaye edilmiştir.Yine de HEC ve Türk Ocağının bütün çabalarına rağmen ülke çapına yayılmada sorunlar yaşanmıştır. Birkaç yıl böyle gitmesi üzerine, Kırklareli milletvekili Dr. Fuat Umayın teklifiyle 20-30 Nisan arasında tüm telgraf ve mektuplara Himaye-i Etfal Şefkat Pulu yapıştırılması mecliste onaylandı. Yasa, 14 Nisan 1932de yürürlüğe girdi.
1970lerde artık 23 Nisan Çocuk Bayramı tüm ulustan katılım alan bir bayram halini almıştı. 1975ten itibaren TRT de programlarıyla destek vermiş, 1979da resmî Millî Hakimiyet Bayramı törenlerine çocukların da katılmasına karar verilmiş, 1980de de Çocuk Parlamentosu oluşturulmuştur. Böylece 23 Nisan Çocuk Bayramı, Millî Hakimiyet Bayramıyla tamamen aynı etkinliklerde kutlanmış oluyordu. Nitekim 1981de birleştirilecekti.
Günümüzde 23 Nisan günlerinde bayram Türkiye Cumhuriyeti devleti erkanının başta Anıtkabir olmak üzere çeşitli Atatürk anıtlarında yaptıkları resmî törenlerle başlamakta, stadyumlarda ilköğretim öğrencilerinin hazırladığı gösterilerin sergilenmesi ve resmî geçit töreniyle devam etmektedir. Akşamları da büyük şehirlerde fener alayı düzenlenir. Resmî törenlerden sonra bayram yeri olarak nitelendirilen çayırlarda güreşler, koşular ve başka çeşit yarışmalar düzenlenir. Çeşitli sivil toplum örgütleri veya kuruluşlar tarafından düzenlenen etkinlikler yer alır. Önceden belirlenmiş öğrenciler kısa bir süreliğine kurumlardaki devlet memurlarının makamlarına oturur, onlarla orada sohbet edilir.Ayrıca 23 Nisan günü Türkiyede resmî tatil günüdür. İlköğretim öğrencilerine 24 Nisan günü de tatildir.